วิถีของซามูไร 'ถ้าไม่มั่นใจว่าชนะ ห้ามสู้'

     ผู้เข้าใจคนอื่นคือผู้รอบรู้

     ผู้เข้าใจตัวเองคือผู้รู้แจ้ง

     ผู้มีชัยต่อคนอื่นคือผู้มีกำลัง

     ผู้มีชัยต่อตนเองคือผู้เข้มแข็ง

     ผู้มักน้อยคือผู้ร่ำรวย

     ผู้มานะพยายามคือผู้มีความหวัง

     ผู้อยู่ในสถานะอันเหมาะสมของตน

     ย่อมอยู่ได้ยาวนาน

การใช้ชีวิตอย่างเรียบง่าย ความอ่อนน้อมถ่อมตน ไม่ฝืนธรรมชาติ และการแสวงหาคุณค่าภายใน 

 “มูซาชิ”  ชื่อของโรนินนักดาบในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นที่ผ่านการต่อสู้ครั้งสำคัญๆมามากกว่า 60ครั้ง และ “ไม่เคยแพ้ใคร”

 

 

ความเข้าใจในโลกและสังคม

สองสิ่งที่มูซาชิได้กล่าวไว้ และเป็นคำคมสอนใจคนอ่านได้เป็นอย่างดีนั่นคือ..

“การไล่ตามคนรุ่นก่อนให้ทันนั้นเป็นเรื่องง่าย แต่การไม่ให้คนรุ่นหลังก้าวข้ามเราไปนั้นเป็นเรื่องยาก”

ซึ่งเป็นเรื่องจริง ไม่ว่าจะยุคไหนสมัยไหน คนรุ่นใหม่จะต้องเก่งกว่าและตามทันคนรุ่นเก่าได้เสมอ หากคิดให้ดีจะเห็นว่า ถ้าคนรุ่นใหม่ตามคนรุ่นเก่าไม่ทัน โลกก็คงจะมีแต่การพัฒนาลง ๆ เป็นแน่

อีกคำพูดหนึ่งคือ

“คนเรานั้น หากอยู่เพื่อกินคนเดียวแล้วก็ตายไป มันจะต่างอะไรจากพวกนกพวกกา! แต่หากพวกท่านอยากมีชีวิตอยู่เพื่อความสุขสบายของลูกหลาน ก็ขอให้มาช่วยกันบุกเบิกพื้นที่รกร้างแห่งนี้ให้เป็นแผ่นดินทองร่วมกันกับข้า”

ในยุคที่คนเห็นแก่ตัวมีจำนวนมาก การทำประโยชน์เพื่อส่วนตัวนั้นก็ไม่ต่างอะไรกับการที่เราเป็นสัตว์โลกที่หากินไปวัน ๆ และยอมต่อสู้กับพวกของตัวเองเพื่อแก่งแย่งผลประโยชน์ของตัวเอง แต่ถ้าอยากให้สังคมที่เราอยู่นั้นเติบโตไปได้ และดีต่อลูกหลาน เราทุกคนต้องร่วมมือร่วมใจช่วยกัน

ศัตรูนั้นไม่ถาวร

คนใดที่เคยเป็นศัตรูกับเรา วันหนึ่งเค้าอาจจะเป็นมิตรกับเราก็ได้

เพราะศัตรูนั้นเกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม เวลา และผู้คน เมื่อทุกสิ่งสามารถเปลี่ยนแปลงได้ ศัตรูที่แปรพันไปตามสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ก็สามารถเปลี่ยนแปลงได้เช่นกัน

ศัตรูมักเป็นพวกเดียวกัน

คำนี้พอได้อ่านก็เชื่อเลย เพราะไม่ว่าจะบทความที่เคยอ่านว่า 90% ของระบบคอมพิวเตอร์ที่โดนแฮกนั้นมีต้นเหตุมาจากคนใน หรือคนที่มักจะหักหลังคือคนใกล้ตัวนั้น ทำให้บางครั้งเราไม่ต้องมองหาศัตรูจากที่ไหนไกลเลย

ใช้อาวุธทุกชนิดเพื่อการต่อสู้

มูซาชิใช้อาวุธที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นดาบ หอก หรือมีดสั้น แต่คำว่า “อาวุธทุกชนิด” นั้นหมายถึงร่างกาย มือ แขน ขา มันสมอง หรือสิ่งรอบตัวเช่น ไม้พาย

มนุษย์เราในปัจจุบันก็เช่นกัน การทำงานก็เหมือนการได้ออกรบ เครื่องมือที่ใช้อยู่ก็เปรียบเสมืออาวุธ ดังนั้นอย่ายึดติดกับอาวุธเดิม ๆ ที่เคยใช้แล้วถนัดมือ แต่การได้ฝึกอาวุธใหม่ ๆ เครื่องมือใหม่ ๆ นั้นจะเพิ่มโอกาสในชัยชนะครั้งต่อไปได้มากขึ้น

ความลำเอียงเข้าข้างตัวเองคืออุปสรรค์ในการพัฒนาตนเองและจิตใจ

“เมื่อใดก็ตามที่คุณคิดว่าคุณฉลาดแล้ว เมื่อนั้นคือจุดที่คุณกำลังโง่อย่างที่สุด”

ความเข้าใจว่าเราเก่งที่สุดแล้ว ยอดเยี่ยมแล้ว คืออุปสรรคที่สำคัญที่สุดในการพัฒนา เพราะใจคุณจะคิดว่าไม่อยากพัฒนาแล้ว เราเก่งแล้วนั่นเอง

ขณะที่มูซาชิเก่งในวิชาดาบมากมาย แต่เค้าก็ยังต้องตกใจกับการควงกระบองของคู่ต่อสู้ และ การเผชิญกับลูกตุ้มเหล็กที่ไม่เคยเจอมาก่อน การยอมรับได้ว่าตัวเองนั้นยังไม่เก่ง ไม่ฉลาด คือโอกาสสำคัญแห่งการเรียนรู้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด

การฝึกฝนไม่มีที่สิ้นสุด

แม้แต่มูซาชิก็ยังไม่เคยหยุดเรียน เมื่อใดที่คุณหยุดเรียน เมื่อนั้นคุณจะหยุดพัฒนาตัวเอง เปรียบเสมือนการเดินทาง เมื่อคุณหยุดเดินแล้ว ไม่นานคนที่เดินตามหลังจะตามทันคุณได้เสมอ ไม่ช้าก็เร็ว แต่ถ้าคุณหมั่นฝึกฝนตัวเองอยู่ตลอดเวลา เดินไปข้างหน้าตลอดเวลา จะทำให้พวกเค้าเดินตามคุณให้ทัน แม้อาจจะไม่ใช่เรื่องที่เป็นไปไม่ได้ แต่อาจจะทำให้เป็นเรื่องที่เป็นไปได้ยากได้

"Accept everything just the way it is."

"Do not seek pleasure for its own sake."

"Do not, under any circumstances, depend on a partial feeling."

"Think lightly of yourself and deeply of the world."

"Be detached from desire your whole life long."

"Do not regret what you have done."

"Never be jealous."

"Never let yourself be saddened by a separation."

"Resentment and complaint are appropriate neither for oneself or others."

"Do not let yourself be guided by the feeling of lust or love."

"In all things have no preferences."

"Be indifferent to where you live."

"Do not pursue the taste of good food."

"Do not hold on to possessions you no longer need."

"Do not act following customary beliefs."

"Do not collect weapons or practice with weapons beyond what is useful."

"Do not fear death."

"Do not seek to possess either goods or fiefs for your old age."

"Respect Buddha and the Gods without counting on their help."

"You may abandon your own body, but you must preserve your honor."

"Never stray from the Way."